บทที่ 3 งบลงทุน ( Capital Budgeting )

บทที่ 3 งบลงทุน ( Capital Budgeting )

งบลงทุน (Capital Budgeting) คือ แผนการใช้จ่ายลงทุนในทรัพย์สินถาวรและขั้นตอนการวิเคราะห์โครงการลงทุนว่าจะเลือกโครงการลงใดโครงการหนึ่ง

ประเภทของโครงการลงทุน

1. โครงการลงทุนเพื่อลดต้นทุน(cost reduction project) เป็นโครงการที่มีวัตถุประสงค์เพื่อลดต้นทุนในการผลิตหรือการดำเนินงานหรือเป็นโครงการที่ต้องการพัฒนาเกี่ยวกับคุณภาพ เช่น การลงทุนเกี่ยวกับเครื่องจักรใหม่เพื่อทดแทนเครื่องจักรเก่าที่กำลังหมดอายุการใช้งาน

2. โครงการลงทุนใหม่(expansion project) โครงการที่ต้องการตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคที่เพิ่มขึ้นในสินค้าและบริการของบริษัท เนื่องจากความต้องการที่จะขยายตลาดใหม่ เช่น การผลิตสินค้าใหม่ออกสู่ตลาด

3. โครงการลงทุนที่จะต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบข้อบังคับหรือกฎหมาย(mandated project) โครงการลงทุนประเภทนี้จะไม่ได้รับผลประโชยช์โดยตรงแต่จะช่วยให้สิ่งแวดล้อมอื่นๆดีขึ้นไปด้วย เช่น การลงทุนระบบบำบัดน้ำเสียของโรงงาน อาจจะไม่ได้ผลตอบแทนแต่ได้ช่วยเหลือในสังคม ความปลอดภัยต่างๆ

ลักษณะของโครงการลงทุน

การที่บริษัทจะทำการตัดสินใจในการเลือกลงทุนในโครงการลงทุนใดโครงการลงทุนหนึ่งนั้น ต้องพิจารณาด้วยว่าโครงการลงทุนนั้นมีลักษณะเป็นอย่างไร โดยปกติแล้วลักษณะโครงการลงทุนจะแบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ

1. โครงการลงทุนที่อิสระต่อกัน (independent project) เป็นลักษณะของโครงการลงทุนที่ไม่มีการแข่งขันซึ่งกันและกัน บริษัทนั้นอาจจะไม่เลือกโครงการลงทุนใดเลยหรืออาจจะเลือกลงทุนในบางโครงการหรืออาจจะเลือกโครงการลงทุนทั้งหมดเลยก็เป็นได้

2. โครงการลงทุนที่มีวัตถุประสงค์อย่างเดียวกัน (mutually exclusive project) ถ้าเลือกตัดสินใจในการลงทุนโครงการใดไปแล้วจำเป็นที่ต้องปฏิเสธอีกโครงการหนึ่งไป

เช่น บริษัทต้องการเปลี่ยนเครื่องถ่ายเอกสารใหม่ บริษัทจะต้องเลือกระหว่างเครื่องถ่ายเอกสารยี่ห้อ A หรือ B

ขั้นตอนของการจัดทำงบลงทุน ( Stages in the Capital Budgeting Process )

1. ทำการค้นหาหรือศึกษาโครงการลงทุน

2. ประมาณการกระแสเงินสดส่วนเพิ่มของโครงการลงทุน(มูลค่าของโครงการ)

3. ประเมินโครงการลงทุนและตัดสินใจเลือกโครงการลงทุน

4. ดำเนินงานตามโครงการลงทุนและตรวจสอบโครงการลงทุน

แนวทางการประมาณการกระแสเงินสด

เราต้องกำหนดแนวทางในการวัดมูลค่าโครงการลงทุน มูลค่าของโครงการลงทุน คือ กระแสเงินสดที่เกิดขึ้นของโครงการลงทุนแต่ละโครงการ ซึ่งเป็นเรื่องที่มีความสำคัญที่จะต้องทราบว่ามีอะไรที่เกี่ยวข้องและไม่เกี่ยวข้องกับการประมาณการกระแสเงินสดของโครงการลงทุน

1.            ควรใช้กระแสเงินสดมากกว่าผลกำไรทางบัญชี

เราใช้กระแสเงินสดไม่ได้ใช้กำไรในทางบัญชีเป็นเครื่องมือในการประมาณ เพราะกระแสเงินสด(cash flows)คือเงินสดที่ได้รับและสามารถนำไปลงทุนได้อีก ส่วนกำไรในทางบัญชีคือผลการดำเนินงานของกิจการ สิ่งที่กิจการทำมาได้แต่ไม่ใช่เงินสดที่มีจริงๆในมือ นอกจากนี้เวลา(time) ยังเป็นอีกเรื่องหนึ่งที่ทำให้กระแสเงินสดกับกำไรแตกต่างกัน เนื่องจากกระแสเงินสดเป็นเครื่องที่สะท้อนความจริงของเวลาได้ดีกว่ากำไรทางบัญชี

2.            ควรคำนึงถึงแต่ส่วนเพิ่มหรือส่วนต่างของกระแสเงินสด

การตัดสินใจจะต้องพิจารณาว่าถ้าหากลงทุนไปแล้วกระแสเงินสดทั้งหมดของกิจการจะเป็นเท่าไหร่และถ้าไม่ลงจะเป็นเท่าไหร่แล้วนำจำนวนเงินที่ได้มาเปรียบเทียบกันว่าอันไหนคุ้มทุนมากกว่ากัน

นอกจากนี้กระแสเงินสดที่จะเพิ่มนั้นจะต้องเป็นกระแสเงินสดส่วนเพิ่มหลังภาษีเท่านั้น () เพราะมันจะสะท้อนความเป็นจริงได้มากกว่า

3.            ควรระมัดระวังกระแสเงินสดที่มาจากโครงการเดิมที่มีอยู่แล้ว

จะต้องวิเคราะห์กระแสเงินสดส่วนที่เป็นยอดขายของผลิตภัณฑ์ใหม่ที่เพิ่มขึ้นมาเท่านั้น โดยที่จะไม่พิจารณาถึงยอดขายของผลิตภัณฑ์ใหม่ที่มดแทนผลิตภัณฑ์เก่า

4.            ควรพิจารณาถึงผลรวมของทั้งกิจการ

การพิจารณายอดขายรวมของโครงการลงทุนใหม่และโครงการลงทุนเดิมเพื่อนำมาเปรียบว่าจะยอมรับโครงการใหม่หรือไม่

5.            ควรพิจารณาถึงความต้องการเงินทุนหมุนเวียนที่เพิ่มขึ้น

โครงการลงทุนใหม่จะต้องใช้เงินหมุนเวียนที่เพิ่มขึ้นไม่ว่าจะเป็นสินค้าคงเหลือที่ขึ้น ลูกหนี้ที่เพิ่มขึ้น ซึ่งเงินทุนหมุนนั้นจะอยู่กับโครงการตลอดไปจนกว่าสิ้นสุดโครงการ

6.            ควรพิจารณาถึงค่าใช้จ่ายส่วนที่เพิ่ม

- กระแสเงินสดรับส่วนเพิ่ม : ส่วนของยอดขายที่เพิ่มขึ้น

- กระแสเงินสดจ่ายส่วนเพิ่ม : ส่วนของค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้น

เช่น ออกผลิตภัณฑ์ใหม่ ค่าใช้จ่ายส่วนเพิ่ม ค่าแรงงาน ค่าวัตถุดิบ

7.            ต้นทุนจมไม่ถือว่าเป็นกระแสเงินสดส่วนเพิ่ม

ต้นทุนจม คือ ต้นทุนที่เราจ่ายไปแล้วในอดีต ไม่ว่าปัจจุบันหรืออนาคตไม่สามารภเรียกกลับคืนได้

8.            ควรพิจารณาถึงต้นทุนค่าเสียโอกาส

ต้นค่าเสียโอกาส คือ มูลค่าของผลตอบแทนจากกิจกรรมที่สูญเสียโอกาสไปในการเลือกทำกิจกรรมอย่างอื่นแทน

9.            ควรพิจารณาต้นทุนส่วนกลางว่าเป็นกระแสเงินสดส่วนเพิ่มหรือไม่

- หากเป็นต้นทุนโดยตรงของโครงการลงทุนนั้นก็เป็นต้นทุนส่วนเพิ่มทั้งหมด

- หากเป็นต้นทุนส่วนกลางไม่ใช่ของโครงการลงทุนใหม่ทั้งหมดให้ใช้วิธีจัดสรรค่าใช้จ่ายส่วนกลาง

10.    ดอกเบี้ยจ่ายและการจัดหาเงินลงทุนจะไม่นำมาพิจารณาในการประมาณกระแสเงินสด

การจ่ายดอกเบี้ยและค่าใช้จ่ายด้านทางการเงินอื่นๆ ไม่ควรนำมาพิจารณาเป็นกระแสเงินสดส่วนเพิ่มของโครงการลงทุน

การประมาณการกระแสเงินสดของโครงการลงทุน

ให้ความสนใจต่อกระแสเงินสดส่วนเพิ่มหลังภาษีโดยการเปรียบเทียบโครงการลงทุนเดิมและโครงการลงทุนใหม่ การที่จะเลือกโครงการลงทุนนั้นขึ้นอยู่กับความถูกต้องของการประมาณการกระแสเงินสดของโครงการลงทุนนั่นเอง แบ่งได้ 3 ประเภท

1.กระแสเงินสดจ่ายลงทุน

2.กระแสเงินสดส่วนเพิ่มตลอดอายุของโครงการ

3.กระแสเงินสดเมื่อสิ้นสุดโครงการ

กระแสเงินสดจ่ายลงทุน

เงินสดจ่ายที่จำเป็นต่อการซื้อทรัพย์สินเพื่อใช้ในการดำเนินงานของบริษัท ประกอบด้วยรายการดังต่อไปนี้

-                   ต้นทุนของทรัพย์สินใหม่

-                   ค่าใช้จ่ายที่ไม่ได้จ่ายด้วยเงินสด เช่น การลงทุนในเงินทุนหมุนเวียน

-                   ค่าใช้จ่ายหลังภาษี เช่น ค่าฝึกอบรมพนักงาน

-                   กระแสเงินหลังภาษีที่เกิดจากการขายสินทรัพย์เก่าในกรณีโครงการลงทุนทรัพย์สินใหม่        เพื่อทดแทนทรัพย์สินเก่า

ผลกระทบทางภาษีจากการขายทรัพย์สินเก่า

เป็นภาษีที่เกิดจากการขยายทรัพย์สินเก่ามีความเป็นไปได้ด้วยกัน 3 ประการ

1. กรณีการขายทรัพย์สินเก่าได้ราคามากกว่ามูลค่าทางบัญชี

เกิดกำไรจากการขายสินทรัพย์ดังนั้นกำไรส่วนนี้ต้องนำไปเสียภาษีเงินได้ด้วย

2. กรณีขายทรัพย์สินเก่าได้ราคาเท่ากับมูลค่าทางบัญชี

กรณีนี้ถือว่าไม่เกิดกำไรหรือขาดทุนจาการขายสินทรัพย์ ไม่ต้องเสียภาษี

3. กรณีขายทรัพย์สินเก่าได้ราคาน้อยกว่ามูลค่าทางบัญชี

แสดงว่ามูลค่าซากของสินทรัพย์น้อยกว่ามูลค่าตามบัญชีทำให้เกิดการขาดทุนจากการขายสินทรัพย์ ต้องนำไปลดการเสียภาษี

ตัวอย่าง บริษัท เอริค จำกัด กำลังพิจารณาซื้อเครื่องจักรใหม่ในราคา 30,000 บาท มีอายุการใช้งาน 5 ปี เพื่อนำมาทดแทนเครื่องจักรเก่าที่ซื้อมาเมื่อ 10 ปีที่แล้วในราคา 30,000 บาท มีอายุการใช้งานเหลืออีก 5 ปีและมีการหักค่าเสื่อมราคาปีละ 2,000 บาทเป็นระยะเวลา 5 ปี เมื่อสิ้นสุดอายุการใช้งานเครื่องจักรเก่าจะมีมูลค่าตามบัญชีเท่ากับศูนย์พอดี เครื่องจักรใหม่นั้นมีค่าขนส่ง 2,000 บาทและค่าติดตั้ง 3,000 บาท ซึ่งเครื่องจักรใหม่มีประสิทธิภาพสูงทำให้สามารถผลิตสินค้าได้เร็วขึ้นจึงทำให้มีสินค้าระหว่างผลิตเพิ่มสูงขึ้น 5,000 บาท นอกจากนั้นบรัษัทยังขายเครื่องจักรเก่าให้แก่ผู้รับซื้อของเก่าได้เท่ากับ 15,000 บาท อัตราภาษีเงินได้ 34%

สามารถแสดงการคำนวณกระแสเงินสดจ่ายลงทุนได้ ดังนี้

กระแสเงินสดจ่าย

            ต้นทุนเครื่องจักรใหม่                                                  30,000

            ค่าขนส่ง                                                                      2,000

            ค่าติดตั้ง                                                                      3,000

     ต้นทุนซื้อเครื่องจักรใหม่                                                                35,000

ภาษีจากการขายเครื่องจักรเก่า(15,000-10,000)(34%)                         1,700

 เงินทุนหมุนเวียนเพิ่มขึ้น(การลงทุนในสินค้าเพิ่มขึ้น)                        5,000

 รวมกระแสเงินสดจ่าย                                                                        41,700

กระแสเงินสดรับ

     รายได้จากการขายเครื่องจักรเก่า                                                    15,000

            กระแสเงินสดจ่ายลงทุนสุทธิ                                                  26,700

ดังนั้น บริษัท เอริค จำกัด ต้องใช้เงินลงทุนในโครงการลงทุนนี้เท่ากับ 26,700 บาท ตอบ

กระแสเงินสดส่วนเพิ่มของโครงการลงทุน

ปัจจัยบางประการที่เกี่ยวข้องกับการคำนวณหระแสเงินสดส่วนเพิ่มของโครงการลงทุน

ประกอบด้วยรายการต่อไปนี้

-                   รายได้ส่วนเพิ่ม

-                   ค่าแรงงานและค่าวัตถุดิบประหยัดได้

-                   การเพิ่มขึ้นของค่าโสหุ้ย(ค่าใช้จ่ายในการผลิต) เช่น ค่าน้ำ ค่าไฟ ฯลฯ

-                   ภาษีที่ประหยัดได้จากการเพิ่มขึ้นของค่าเสื่อมราคาถ้าโครงการลงทุนใหม่ได้รับคัดเลือก

หมายเหตุ : ถ้าโครงการลงทุนมีการจัดหาเงินทุนจากหนี้สิน ดอกเบี้ยจ่ายจากหนี้สินนั้นจะไม่นำมาคำนวณด้วยเพราะต้นทุนหนี้สินดังกล่าวรวมอยู่ในต้นทุนของเงินทุนแล้ว

ตัวอย่าง บริษัท เอริค จำกัด ถ้าสมมติเครื่องจักรใหม่จะทำให้บริษัทลดเงินเดือนและสวัสดิการของพนักงานลงได้ 10,000 บาทและ 1,000 บาทตามลำดับ นอกจากนั้นต้นทุนผลิตสินค้าเสียจะลดลงจากปีละ 8,000 บาท เป็นปีละ 3,000 บาท แต่บริษัทต้องเสียค่าบำรุงเครื่องจักรเพิ่มปีละ 7,000 บาท ค่าเสื่อมราคาของเครื่องจักรเก่าตัดจ่ายปีละ 2,000 บาท เป็นเวลา 5 ปี การคำนวณค่าเสื่อมราคาของเครื่องจักรใหม่เป็นแบบเส้นตรงและอัตราภาษีเท่ากับ 34%

วิธีการคำนวณ

                                     กำไรทางบัญชี                 กระแสเงินสด

เงินสดประหยัดได้ :    เงินเดือนพนักงานลด                                      10,000                             10,000

                                    เงินสวัสดิการลด                                              1,000                               1,000

                                    ต้นทุนผลิตสินค้าเสียลด(8,000 – 3,000)         5,000                                5,000

ค่าใช้จ่าย :        ค่าบำรุงรักษาเครื่องจักรเพิ่ม                            -5,000                            -5,000

                        ค่าเสื่อมเพิ่ม(7,000 – 2,000)                             -5,000

เงินสดที่ประหยัดได้สุทธิก่อนภาษี                                                     7,000                               12,000

ภาษีจ่าย(7,000*34%)                                                                          -2,380                             -2,380

กระแสเงินสดสุทธิหลังหักภาษี                                                                                                   9,620

ดังนั้น กระแสเงินสดส่วนเพิ่มจากการดำเนินงาน 11,500 บาทต่อปี ตอบ

กระแสเงินสดเมื่อสิ้นสุดโครงการลงทุน

ปัจจัยบางประการที่อาจมีผลกระทบกับกระแสเงินสดเมื่อสิ้นสุดโครงการลงทุน

ประกอบด้วยรายการดังต่อไปนี้

-                   มูลค่าซากสุทธิหลังภาษีของโครงการลงทุน

-                   เงินสดจ่ายที่เกิดขึ้นจากการสิ้นสุดโครงการลงทุน

-                   เงินทุนหมุนเวียนสุทธิที่ได้รับกลับคืนเมื่อสิ้นสุดโครงการลงทุน เช่น ค่าค้ำประกัน

ตัวอย่าง บริษัท เอริค จำกัด เมื่อสิ้นสุดโครงการลงทุนแล้วไม่มีการขายเครื่องจักรออกไปแต่อย่างใดแต่บริษัทมีสินค้าระหว่างผลิตซึ่งจะได้รับการชำระกลับคืนเท่ากับ 5,000 บาท ดังนั้นเมื่อสิ้นสุดโครงการลงทุนจะเป็นเท่าใด

วิธีการคำนวณ

            มูลค่าซากสุทธิหลังหักภาษี                                                0

            บวก  เงินทุนหมุนเวียนสุทธิเพิ่ม                                 5,000

            กระแสเงินสดเมื่อสิ้นสุดโครงการลงทุน                    5,000

ดังนั้น กระแสเงินสดเมื่อสิ้นสุดโครงการลงทุนเท่ากับ 5,000 บาท ตอบ

จากการประมาณการกระแสเงินสดจ่ายลงทุนสุทธิ กระแสเงินสดส่วนเพิ่มของโครงการลงทุนและกระแสเงินสดเมื่อสิ้นสุดโครงการลงทุนจาก บริษัท เอริค จำกัด สามารถนำเงินสดทั้ง 3 ประการมาแสดงแผนภูมิของกระแสเงินสดได้ ดังนี้